Φοινικέλαιο: Πως και γιατί να το αποφύγεις...
Πριν το 2010 που ζούσα στην Ελλάδα, δεν γνώριζα τίποτα για το φοινικέλαιο. Βέβαια δεν μ'ενδιέφερε και πολύ η υγιεινή διατροφή τότε και σίγουρα δεν διάβαζα τις ετικέτες των προϊόντων που αγόραζα από το σουπερμάρκετ όπως κάνω τα τελευταία χρόνια. Όταν όμως μετακόμισα στη Νέα Υόρκη κι άρχισα να ασχολούμαι με τη διατροφή, να ενημερώνομαι και να επιλέγω πιο προσεκτικά με τι τρέφω το σώμα μου, ήταν ένα από τα πρώτα συστατικά που αποφάσισα να αποκλείσω.
Τo φοινικέλαιο είναι το λάδι που εξάγεται από τον καρπό του φοινικόδεντρου Elaeis guineensis. Είναι βρώσιμο και παράγεται κατά κύριο λόγο στην Αφρική και Νοτιοανατολική Ασία, καθώς επίσης και σε περιοχές της Νότιας Αμερικής. Λόγω του εξαιρετικά χαμηλού κόστους παραγωγής, των πολλαπλών χρήσεων και της ανθεκτικότητάς του σε ακραίες θερμοκρασίες, η βιομηχανία τροφίμων το χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο προκειμένου να αντικαταστήσει άλλα φυτικά έλαια που είναι πιο ακριβά στην παραγωγή τους. Αυτή τη στιγμή είναι το πρώτο εδώδιμο λάδι σε κατανάλωση παγκοσμίως.
Που το συναντάμε:
Η πιο διαδεδομένη μορφή του στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική ειναι η μαργαρίνη. Το συναντάμε επίσης στα περισσότερα επεξεργασμένα και τυποποιημένα προϊόντα, όπως αρτοσκευάσματα, παγωτά, μπισκότα, κέικ, σοκολάτες, μπάρες δημητριακών, πατατάκια και έτοιμες σάλτσες. Είναι ένα από τα κύρια συστατικά στη γνωστή σε όλους μας Nutella και το συναντάμε πολύ συχνά και σε προϊόντα περιποίησης, καλλυντικά και καθαριστικά. Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται ακόμα και στα καύσιμα σαν πρόσθετο βιοκαύσιμο.
Γιατί να το αποφεύγουμε:
Παρ'ότι είναι ένα φυτικό λάδι, η σύνθεση του μοιάζει περισσότερο με αυτή του ζωικού λίπους καθώς έχει πολύ υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά ( περίπου 48%) και γι'αυτό το λόγο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και άλλοι ισχυροί επιστημονικοί φορείς προειδοποιούν πως η κατανάλωσή του αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακών παθήσεων. Επίσης σύμφωνα με την EFSA (Ευρωπαϊκή Αρχή Τροφίμων Προτύπων) το φοινικέλαιο μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για καρκίνο καθώς θερμαίνεται σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες για την αφαίρεση του κόκκινου χρώματος και της έντονης οσμής του και κατά τη διαδικασία αυτή απελευθερώνει μία ουσία που ονομάζεται γλυκιδόλη, η οποία θεωρείται πως προκαλεί όγκους.
Εκτός όμως από τις βλαβερές συνέπειες που έχει η κατανάλωση του στην υγεία μας, η παραγωγή του έχει εξίσου σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η αυξημένη ζήτηση έχει οδηγήσει σε αποψίλωση ολόκληρων τροπικών δασών, σε παγκόσμιο επίπεδο ώστε να δημιουργηθούν εκτάσεις για καλλιέργεια φοίνικα. Τεράστιες εκτάσεις γης καίγονται ή αποξηραίνονται για να επεκταθούν οι φυτείες, με αποτέλεσμα να απελευθερώνονται μεγάλες ποσότητες άνθρακα στην ατμόσφαιρα, οι οποίες συμβάλλουν στην επιδείνωση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Ολόκληρα οικοσυστήματα καταστρέφονται με τρομακτικούς ρυθμούς και είδη όπως ο ουρακοτάγκος και η τίγρη της Σουμάτρας απειλούνται με εξαφάνιση. Αυτός είναι κι ο λόγος που πολλοί vegans δεν καταναλώνουν φοινικέλαιο παρ'ότι δεν είναι ζωικό παράγωγο. Η βιομηχανία παραγωγής του ευθύνεται επίσης και για εκτεταμένες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως τον εκτοπισμό των αυτόχθονων λαών από τις περιοχές αυτές, την καταστροφή κοινοτήτων που εξαρτώνται από τα δάση και την καταναγκαστική και παιδική εργασία.
Βλέπουμε λοιπόν πως η παραγωγή φοινικελαίου έχει τρομακτικές επιπτώσεις στην υγεία μας αλλά και στον πλανήτη μας και ο μόνος που επωφελείται από αυτή, είναι η βιομηχανία παραγωγής. Ας κάνουμε λοιπόν μια καλύτερη επιλογή για εμάς αλλά και το περιβάλλον, τα ζώα, τους συνανθρώπους μας.
Πως να το αποφύγουμε:
Όσον αφορά στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική, μπορούμε να αντικαταστήσουμε τη μαργαρίνη με πολύ πιο υγιεινά λάδια όπως το ελαιόλαδο καθώς και το λάδι καρύδας ειδικά για το τηγάνισμα, καθώς είναι πολύ ανθεκτικό στη θερμότητα και δεν οξειδώνεται.
Μπορούμε επίσης να φτιάχνουμε μόνοι μας σάλτσες, αρτοσκευάσματα και γλυκά, και να αποφεύγουμε όσο μπορούμε τα επεξεργασμένα και τυποποιημένα τρόφιμα που είναι έτσι κι αλλιώς πολύ επιβλαβή για την υγεία μας καθώς περιέχουν υψηλές ποσότητες ζάχαρης, αλατιού, συντηρητικών, χρωστικών και ενισχυτικών γεύσης.
Τέλος μπορούμε να διαβάζουμε τις ετικέτες με τα συστατικά των τροφίμων και να επιλέγουμε εκείνα που δεν περιέχουν φοινικέλαιο.